Podsumowanie projektu "Pilotażowe wdrożenie modelu SCWEW" w Świdniku

Podsumowanie projektu Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą w Świdniku

Stworzenie sprzyjającego środowiska edukacyjnego, w którym każdy uczeń może rozwijać swoje umiejętności i osiągać sukcesy, niezależnie od swoich specyficznych potrzeb edukacyjnych - z tym wyzwaniem postanowiły zmierzyć się szkoły, które przez ostatnie dwa lata uczestniczyły w projekcie mającym na celu opracowanie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą.

Jedno z modelowych centrów powstało w Świdniku, przy SOSW im. Henryka Sienkiewicza. Inicjatorką przystąpienia do ogólnopolskiego projektu była p. Elżbieta Krupa, dyrektor ośrodka specjalizującego się w edukacji dzieci i młodzieży o bardzo zróżnicowanych potrzebach z uwagi na niepełnosprawność, a przez dwa lata lider SCWEW.

Do współpracy w projekcie Pilotażowego wdrożenia modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą zaproszono 8 placówek ogólnodostępnych, tj.: Szkołę Podstawową im. Marii Wójcik w Krępcu - koordynator Eliza Szypulska, Szkołę Podstawową nr 5 im. Janusza Kusocińskiego w Świdniku - koordynator Marta Kubiak, Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 1 w Świdniku - koordynator Kinga Sobiesiak, Zespół Szkół Nr 1 im. C.K. Norwida w Świdniku - koordynator Tomasz Król, Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Świdniku - koordynator Marzena Szymecka, Zespół Szkół w Piaskach - koordynator Magdalena Kowalczyk, Szkołę Podstawową im. 100-lecia Niepodległości Polski w Kalinówce - koordynator Małgorzata Guellard, Szkołę Podstawową nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Łęcznej - koordynator Teresa Baruk.

Idea

W edukacji włączającej każdy uczeń ma prawo do uczestnictwa w szkole i otrzymywania odpowiedniego wsparcia w procesie nauczania. Szanuje się różnice kulturowe, językowe, religijne, a także różnice wynikające z niepełnosprawności czy trudności w uczeniu się

Nauczyciele starają się zindywidualizować proces nauczania, dostosowując metody i strategie uczenia się do indywidualnych potrzeb uczniów. Aby tego dokonać, potrzebują fachowego wsparcia specjalistów - stąd idea utworzenia Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą.

Edukacja włączająca zakłada, że sukces uczniów zależy od współpracy nauczycieli, rodziców i innych specjalistów. Wszyscy oni powinni działać razem, aby zapewnić optymalne wsparcie i zrozumienie dla uczniów. Dlatego w projekcie tak dużą wagę przywiązywano do zorganizowania licznych konsultacji eksperckich nie tylko dla nauczycieli i dyrektorów szkół, ale także rodziców. Cieszące się ogromnym zainteresowaniem konferencje, międzypokoleniowe warsztaty i bogatą ofertę szkoleń kierowano równolegle do różnych grup: kadry pedagogicznej placówek zaproszonych do udziału w pilotażu, rodziców, uczniów, przedstawicieli środowiska lokalnego.

Idea inkluzji w edukacji zakłada również eliminowanie wszelkich barier, które mogą utrudniać naukę i uczestnictwo uczniów w procesie edukacyjnym. Może to obejmować dostosowanie infrastruktury szkolnej, stosowanie technologii wspierających naukę czy zapewnienie odpowiedniego personelu wspierającego. Dlatego też w modelu SCWEW opracowanym w Świdniku znalazła się zarówno wypożyczalnia sprzętu specjalistycznego odpowiadająca na zapotrzebowanie zgłoszone przez szkoły, jak i punkt konsultacyjny, gdzie można było zasięgnąć porad dotyczących zastosowania specjalistycznych technologii w pracy z uczniami ze SPE.

Działania i efekty

W ciągu dwóch lat trwania projektu, prowadzono szereg intensywnych działań. Ich forma i przebieg były w dużej mierze podyktowane potrzebami poszczególnych szkół, a nad ich prawidłowością czuwała kadra SCWEW pod kierunkiem p. Elżbiety Krupy.

Warto wspomnieć chociażby o prowadzonych cyklicznie szkoleniach, comiesięcznych konsultacjach z ekspertami, kursach doskonalących umiejętności wychowawców. Kierowano je do różnych grup odbiorców: nauczycieli, specjalistów zatrudnionych w szkołach, kadry kierowniczej, rodziców, uczniów oraz przedstawicieli środowiska lokalnego. W ramach tych działań wszyscy zainteresowani poznali skalę ABAS - narzędzie służące do oceny zachowań adaptacyjnych. Nauczyciele i dyrektorzy otrzymali wiele cennych wskazówek dotyczących współpracy z rodzicami i wspierania ich. Ponadto nauczyciele zdobyli wiedzę na temat metod nauczania w klasach o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych. Zainteresowani pedagodzy i wychowawcy wzięli udział w kursach doskonalących umiejętności wychowawcze. Każdy z nauczycieli mógł wziąć udział w konsultacjach z ekspertami - indywidualnych lub prowadzonych w małych grupach - podczas których szukano najlepszych rozwiązań problemów związanych z wyzwaniami edukacji włączającej. Działania te miały na celu rozwój umiejętności i wiedzy kadry pedagogicznej, a przez to lepsze wsparcie dla uczniów.

Ciekawą formą wsparcia dla szkół, która początkowo budziła pewne obawy, a później cieszyła dużym zainteresowaniem była superwizja edukacyjna z ekspertem, dr Anną Prokopiak. Podczas cyklicznie odbywających się spotkań, w grupach lub indywidualnie, z uwagą przyglądano się pracy nauczycieli i pracowników szkoły. Rozmowy prowadzone podczas superwizji miały wydobyć mocne strony pracy nauczycieli, potwierdzić wartość wykorzystywanych metod oraz zaproponować możliwe rozwiązania w razie zgłaszanych bądź zauważonych trudności. Ideą tej formy wsparcia jest pozwolenie nauczycielowi na przyjrzenie się swojej pracy z dystansu, oczami innych osób.

Podczas realizacji projektu nie zabrakło także możliwości wymieniania się doświadczeniami między nauczycielami i specjalistami pracującymi w różnych szkołach. Działała grupa wsparcia dla nauczycieli współorganizujących prowadzona przez p. Elżbietę Ścibior i p. prof. Ewę Domagałę-Zyśk. Dla nauczycieli i specjalistów zatrudnionych w szkołach utworzono sieć wsparcia. Szkolni koordynatorzy ds. edukacji włączającej, dyrektorzy szkół i eksperci SCWEW rozmawiali na temat wyzwań oraz zalet edukacji włączającej w ramach regionalnych i ogólnopolskich konferencji. Wymieniali swoje doświadczenia i dzielili się dobrymi praktykami dzięki sieciom współpracy prowadzonym przez Ośrodek Rozwoju Edukacji.

Nauczyciele mieli możliwość testowania i zapoznania się z działaniem tego specjalistycznego sprzętu. Były to m.in. drukarki, przenośne skanery, czytniki książek, programy multimedialne do pracy logopedycznej, tablety, karty pracy, ćwiczenia do terapii afazji oraz klawiatury alternatywne. Dzięki temu działaniu, nauczyciele mieli okazję na bezpośrednie zetknięcie się z różnymi narzędziami i sprzętem specjalistycznym. Mogli przetestować, jak działają i jak mogą być wykorzystane w praktyce w celu wspierania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym z uczniami z ASD.

Efektem współpracy szkół, realizowanej między innymi podczas organizowania międzypokoleniowych imprez oraz warsztatów promujących inkluzję, było wzajemne oddziaływanie i inspirowanie szkolnych społeczności do podejmowania nowych aktywności. Dwa lata współpracy szkół ogólnodostępnych ze SCWEW-em jest także krokiem w kierunku zmian postaw nauczycieli. Wsparcie ze strony licznych specjalistów oraz zwiększona pewność własnej umiejętności pracy w klasie zróżnicowanej, przyczynia się do otwartości na wyzwania, jakie stawia edukacja włączająca.

Świdnicki SCWEW stał się swoistym pomostem łączącym społeczność szkół ogólnodostępnych z pedagogami związanymi ze szkolnictwem specjalnym oraz wybitnymi specjalistami różnych dziedzin z zakresu komunikacji, medycyny, pedagogiki, psychologii

Eksperci i specjaliści

Nauczyciele, dyrektorzy, pracownicy szkół, a wreszcie sami uczniowie i ich rodzice korzystali z fachowego wsparcia ekspertów kadry SCWEW. W ich gronie znaleźli się nauczyciele i pedagodzy mający co najmniej kilkunastoletnie doświadczenie pracy z dziećmi, młodzieżą oraz dorosłymi osobami z niepełnosprawnościami.

• mgr Elżbieta Krupa – pedagog, menedżer oświaty, dyrektor SOSW w Świdniku lider SCWEW. Ukończyła studia podyplomowe m.in. z zakresu zarządzania w placówce oświatowej, doradztwa rodziny. Posiada wieloletnie doświadczenie w koordynowaniu projektów kierowanych do dzieci, młodzieży i dorosłych z niepełnosprawnościami. Wśród nich znalazły się m.in.: Krok ku samodzielności, Program za życiem, Program Rehabilitacja 25 plus.
• mgr Agnieszka Potaczała - ekspert ds. edukacji włączającej, doświadczony nauczyciel szkoły specjalnej, lider zespołów zadaniowych w Ośrodku. Doświadczenie w organizacji i prowadzeniu konkursów i konferencji o zasięgu powiatowym i wojewódzkim. Doświadczenie w prowadzeniu warsztatów dla nauczycieli.
• mgr Monika Dąbkowska - ekspert ds. technologii wspomagających - nauczyciel i pedagog SOSW w Świdniku. Jest koordynatorem ppp w Ośrodku oraz osobą odpowiedzialną za sposób realizacji zaleceń z orzeczeń do kształcenia specjalnego oraz za dobór sprzętu specjalistycznego.
• mgr Elżbieta Ścibior - ekspert ds. informacji i ewaluacji, nauczyciel z 32-letnim stażem pracy w szkole specjalnej na stanowisku nauczyciel-wychowawca. Posiada doświadczenie w prowadzeniu projektów. Od wielu lat organizuje akcję Świdnik dla Autyzmu, a także współpracuje z placówkami ogólnodostępnymi i przedszkolami z powiatu świdnickiego.
• mgr Iwona Jarecka - ekspert ds. edukacji włączającej i współpracy SCWEW, przez wiele lat związana z SOSW w Świdniku, a obecnie dyrektor SOSW w Kozicach Dolnych. Jest prezesem Stowarzyszenia Przyjaciół Ośrodka oraz społecznym członkiem Powiatowej Komisji ds. osób niepełnosprawnych. Prowadziła zajęcia na kursach kwalifikacyjnych z oligofrenopedagogiki i psychoprofilaktyki.

Ponadto szkoły zaproszone do wzięcia udziału w projekcie korzystały z wiedzy i porad specjalistów, z którymi zespół nawiązał współpracę. Do grona specjalistów pozyskanych w celu jak najlepszego wsparcia szkół należeli m.in.: lekarze, pracownicy uczelni wyższych, specjaliści zatrudnieni w poradniach psychologiczno-pedagogicznych. Warto przypomnieć sylwetki.

• prof. dr hab. n. med. Janusz Kocki - lekarz pediatra, genetyk specjalizujący się w diagnostyce i terapii dzieci z chorobami genetycznymi, wrodzonymi wadami rozwojowymi, chorobami przewlekłymi, zaburzeniami ze spektrum autyzmu, chorobami związanymi z niepełnosprawnością.
• dr n.med. Bożena Śpila - lekarz spec. psychiatrii dzieci i młodzieży, zajmująca się m.in. diagnozą i terapią autyzmu, a także związana z wieloma organizacjami pozarządowymi i jednostkami oświatowymi w Lublinie w zakresie terapii podopiecznych oraz szkoleń dla nauczycieli i rodziców.
• prof. dr hab. Kazimiera Krakowiak - pedagog i językoznawca, profesor nauk społecznych, specjalistka w dziedzinie surdopedagogiki, językoznawstwa stosowanego, audiofonologii i logopedii. M.in. twórczyni polskiej metody fonogestów umożliwiającej osobom z głębokim prelingwalnym uszkodzeniem słuchu biegle opanować język polski w mowie i piśmie.
• prof. KUL, dr hab. Wojciech Otrębski - psycholog, doradca zawodowy. Jest kierownikiem Pracowni Interdyscyplinarnych Kontekstów Psychologii Rehabilitacji w Instytucie Psychologii KUL; między innymi konsultant naukowy w krajowych i międzynarodowych programach badawczych, ekspert w projektach koncepcyjnych oraz lider zespołu - tłumaczenia i adaptacji polskiej wersji Systemu Oceny Zachowań Adaptacyjnych - ABAS 3.
• prof. KUL, dr hab. Ewa Domagała-Zyśk - pedagog, anglistka, adiunkt w Instytucie Pedagogiki KUL. W obszarze jej zainteresowań naukowych znajdują się: pedagogika osób z trudnościami w nauce, terapia pedagogiczna, pedagogika osób z niepełnosprawnością intelektualną, surdopedagogika i surdoglottodydaktyka, specjalne potrzeby edukacyjne.
• dr hab. Anna Prokopiak - pedagog specjalny, adiunkt w Katedrze Psychopedagogiki Specjalnej i Socjopedagogiki Specjalnej UMCS, fundatorka i prezes zarządu Fundacji Alpha fundacji pracującej na rzecz środowiska osób ze spektrum autyzmu oraz Fundacji Abecadło. M.in. prowadzi konsultacje w sferze edukacji emocjonalno – seksualnej osób ze spektrum autyzmu oraz w zakresie postępowania w radzeniu sobie z zachowaniami trudnymi osób ze spektrum autyzmu; wspiera ludzi w odkrywaniu własnej siły i potencjału do rozwoju.
• prof. WSEI, dr hab. Wioletta Tuszyńska-Bogucka - psycholog, specjalista psychologii rodziny. Jest autorką szeregu publikacji naukowych i popularyzatorka wiedzy m.in. na temat współczesnych uzależnień behawioralnych wśród dzieci i młodzieży.
• dr Małgorzata Cwener - edukatorka MEiN, terapeutka, coach zajmująca się m.in. treningiem umiejętności wychowawczych dla rodziców dzieci młodszych oraz nastolatków z uwzględnieniem uzależnienia od internetu. Prowadzi terapię logopedyczną dzieci, doradztwo zawodowe, zajmuje się pracą z dziećmi o szczególnych potrzebach edukacyjnych.
• dr Ewa Trojanowska - pedagog resocjalizacji, mediator, asystent w katedrze Pedagogiki Resocjalizacji UMCS. W obszarze jej zainteresowań naukowych znajdują się m.in. socjoterapia dzieci i młodzieży, przemoc w rodzinie oraz praca z rodziną wieloproblemową.
• dr Katarzyna Wieczorek (Patyk) - pedagog specjalny – oligofrenopedagog związana z Wyższą Szkołą Ekonomii i Innowacji w Lublinie. Na co dzień specjalizuje się usprawnianiem osób z niepełnosprawnością sprzężoną oraz osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Założycielka Fundacji ASDreamer.
• mgr Małgorzata Zarzycka - pedagog posiadająca szerokie kwalifikacje związana z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Łęcznej. Ukończyła kurs I stopnia z zakresu neurofizjologicznych podstaw Integracji Sensorycznej. Potrafi prowadzić terapię z dziećmi, które nie komunikują się werbalnie.
• mgr Jacek Urban - trener ORKE WSiP oraz ekspert MEiN w zakresie kształcenia specjalnego i pomocy psychologiczno-pedagogicznej, wieloletni wizytator Kuratorium Oświaty w Krakowie.
• mgr Dariusz Szałaj - pedagog specjalny, od 10 lat dyrektor Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Świdniku, współpracujący z licznymi uczelniami - obecnie m.in koordynator projektu modelu wsparcia międzysektorowego w ramach Projektu innowacyjno-wdrożeniowego w zakresie oceny funkcjonalnej prowadzonego przez Uniwersytet Śląski na zlecenie MEiN.
• mgr Renata Wińska - kurator zawodowy rodzinny pracująca w Zespole Kuratorskiej Służby Sądowej do Wykonywania Orzeczeń w Sprawach Rodzinnych i Nieletnich przy Sądzie Rejonowym Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku. Orędowniczka profilaktyki przestępczości wśród młodzieży.
• mgr Dorota Żurek - oligofrenopedagog, specjalistka z zakresu komunikacji alternatywnej AAC. Prowadzi zajęcia z zakresu komunikacji i zajęcia rewalidacyjne w SOSW w Świdniku.

Świdnik. 05.09.2023
Magdalena Kowalczyk koordynator SCWEW